Ο διακριτός ρόλος της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών στον αγώνα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής (COP24, Κατοβίτσε Πολωνίας, 2-15 Δεκεμβρίου 2018) – Ο ενεργός ρόλος της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων
Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου 2018 πραγματοποιήθηκαν οι εργασίες της 24ης Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή στην πρωτεύουσα της Επαρχίας Σιλεσίας στην Πολωνία με τη συμμετοχή αντιπροσωπειών από 196 χώρες, καθώς και της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό την εφαρμογή της Συμφωνίας για το Κλίμα (Παρίσι 2015). Η Πολωνική Προεδρία εστίασε το πρόγραμμά της σε τρεις πυλώνες: τεχνολογία, άνθρωπος, φύση. Σε αυτό το πλαίσιο υλοποιήθηκαν τρεις πρωτοβουλίες της με την υιοθέτηση από τη συντριπτική πλειοψηφία των εθνικών αντιπροσωπειών ισάριθμων Διακηρύξεων αναφορικά με
α) την ηλεκτροκίνηση και τη μηδενική εκπομπή ρύπων,
β) τη δίκαιη και αλληλέγγυα ανάπτυξη, όπως και
γ) την προστασία των δασών στον πολυεπίπεδο αγώνα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.
Ειδικά για τον τομέα της ισότητας των φύλων, ξεχωριστή σημασία έχει η Διακήρυξη της Σιλεσίας για τη μετάβαση σε ένα δίκαιο και αλληλέγγυο σύστημα αειφόρου ανάπτυξης, η οποία υιοθετήθηκε από αρχηγούς Κρατών και Κυβερνήσεων, μεταξύ των οποίων και από τον Έλληνα Πρωθυπουργό:
Το κείμενο της τρισέλιδης Διακήρυξης διαρθρώνεται σε δύο μέρη, το προοίμιο και το κυρίως μέρος με επτά συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες εντάσσονται σε ισάριθμες παραγράφους: https://cop24.gov.pl/fileadmin/user_upload/files/Solidarity_and_Just_Transition_Silesia_Declaration.pdf .
Η δεύτερη παράγραφος αναφέρεται με σαφήνεια στην ανάγκη δημιουργίας αξιοπρεπών θέσεων εργασίας για γυναίκες και άνδρες μέσω αναπτυξιακών μέτρων, τα οποία προάγουν υποδομές με σεβασμό στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον για γρήγορη και αποτελεσματική ανακούφιση από τις αρνητικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, ειδικά σε ευπαθείς περιοχές του πλανήτη.
Αξίζει να επισημανθεί με έμφαση ότι η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων έχει αναδείξει με τον πιο έντονο τρόπο την ανάγκη ένταξης της διάστασης του φύλου στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής και μέσω της αρμόδιας Διεύθυνσης Σχεδιασμού, Δημιουργίας Προτύπων και Παρακολούθησης Πολιτικών Ισότητας των Φύλων έχει προβεί σε συγκεκριμένες ενέργειες, οι οποίες έχουν επαινεθεί από τη διεθνή κοινότητα, όπως καταδεικνύει η εμπεριστατωμένη έκθεση που ακολουθεί:
Πρώτο Μέρος
Το διάστημα 30 Νοεμβρίου έως 11 Δεκεμβρίου 2015 διεξήχθη στο Παρίσι η 21η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (πιο γνωστή ως COP21: Conference of the Parties to the United Nations Framework Convention onClimate Change). Βασικός στόχος της Σύμβασης είναι η μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, προκειμένου η θερμοκρασία του πλανήτη να παραμείνει κάτω από τους δύο βαθμούς Κελσίου, όπως ακριβώς ήταν την προβιομηχανική εποχή (περίπου το 1850). Στη γαλλική πρωτεύουσα συμμετείχαν εκπρόσωποι 195 χωρών και η Ευρωπαϊκή Ένωση με σκοπό την επίτευξη μίας συμφωνίας για μετάβαση σε κοινωνίες και οικονομίες με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και ικανές να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή.
Το Σάββατο 12 Δεκεμβρίου 2015 σε ατμόσφαιρα ευφορίας ανακοινώθηκε η επίτευξη Συμφωνίας και η ιστορική στιγμή, η οποία ήλθε έξι χρόνια μετά την αποτυχία της Διάσκεψης της Κοπεγχάγης και έπειτα από χρόνια εξαιρετικά επίπονων διαπραγματεύσεων, χαιρετίστηκε με επευφημίες. Για να περιορισθεί η κλιματική απορρύθμιση (πολλαπλασιασμός των κυμάτων καύσωνα, των ξηρασιών και των πλημμυρών, όπως και επιτάχυνση της τήξης των παγετώνων), η Συμφωνία επικυρώνει τον φιλόδοξο στόχο να περιορισθεί η άνοδος της θερμοκρασίας αρκετά κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου. Καλεί μάλιστα τα Μέρη να συνεχίσουν τις προσπάθειες για να περιορισθεί η άνοδος στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, ένα αίτημα των πιο ευάλωτων χωρών. Έως τώρα ο στόχος ήταν οι 2 βαθμοί Κελσίου. Η αρωγή για το κλίμα προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, η οποία πρόκειται να φθάσει τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως το 2020, θα πρέπει να είναι το κατώτερο επίπεδο και να αναθεωρηθεί προς τα πάνω.
Το κείμενο της τελικής Συμφωνίας είναι συνολικής έκτασης 31 σελίδων και διαρθρώνεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει έξι ενότητες, οι οποίες εκτείνονται σε 140 παραγράφους και αφορούν την υιοθέτηση της Συμφωνίας, τις συνεισφορές των Μερών σε εθνικό επίπεδο, τις αποφάσεις για την ενεργοποίηση της Συμφωνίας, τις δράσεις πριν το χρονικό ορόσημο του 2020, την εμπλοκή των φορέων που δεν αποτελούν μέρος της Συμφωνίας, καθώς και θέματα διοικητικής και οικονομικής διαχείρισης. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει το Παράρτημα με τα 29 Άρθρα της Συμφωνίας: http://unfccc.int/resource/docs/2015/cop21/eng/l09.pdf .
Τα θέματα ισότητας των φύλων δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν από το κείμενο της τελικής Συμφωνίας μετά τη συντονισμένη δράση των αρμόδιων φορέων της διεθνούς κοινότητας. Πιο συγκεκριμένα, στο Προοίμιο της Συμφωνίας και πριν την έναρξη των Άρθρων υπάρχει ρητή αναφορά στη διάσταση του φύλου σε σχέση με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Στη δωδέκατη παράγραφο του Προοιμίου τα Μέρη της Συμφωνίας καλούνται να σεβαστούν, να προάγουν και να υλοποιήσουν τις δεσμεύσεις τους αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, στα οποία περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η ισότητα των φύλων και η ενδυνάμωση των γυναικών. Είναι πλέον αποδεκτό διεθνώς ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι πιο ευάλωτες στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, καθώς τα στοιχεία για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι άκρως ανησυχητικά: το 80% των θυμάτων του κυκλώνα Sidr στο Μπαγκλαντές και το 61% των θυμάτων του κυκλώνα Nargis στη Μυανμάρ (Νοτιοανατολική Ασία) ήταν γυναίκες και κορίτσια. Από την άλλη, οι γυναίκες εξελίσσονται σε παράγοντες καινοτομίας μέσω της υιοθέτησης πρακτικών, οι οποίες προάγουν την οικολογική γεωργία σε τοπικό επίπεδο αμβλύνοντας τις αρνητικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Δεύτερο Μέρος
Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων από την πρώτη στιγμή τάχθηκε στο πλευρό όλων των προσπαθειών για την ανάδειξη της διάστασης του φύλου και στο χώρο της κλιματικής αλλαγής και εκφράζει την ικανοποίησή της για την ευόδωση της κοινής προσπάθειας, την οποία υπηρέτησε με επαγγελματισμό και συνέπεια, όπως αποδεικνύεται από το συνοπτικό απολογισμό του έργου της:
1) Έξι περίπου μήνες πριν τη Διάσκεψη του Παρισιού, η τότε Διεύθυνση Ανάπτυξης & Υποστήριξης Πολιτικών Ισότητας των Φύλων της Γ.Γ.Ι.Φ. διέδωσε στις 18 Ιουνίου 2015 την Έκθεση Συμπερασμάτων του Συνεδρίου του Διεθνούς Οργανισμού Μετεωρολογίας με θέμα τη διάσταση του φύλου σε σχέση με τον καιρό και το κλίμα (Γενεύη, 5-7/11/2014). Το έγγραφο της Διεύθυνσης κοινοποιήθηκε στη Βουλή των Ελλήνων, σε Ανεξάρτητες Αρχές, κρατικούς φορείς και κοινωνικούς εταίρους στη χώρα μας, ενώ το περιεχόμενό του αναρτήθηκε στον ιστότοπο της Γ.Γ.Ι.Φ. στο διαδίκτυο, καθώς και στη σελίδα της Γ.Γ.Ι.Φ. σε δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης με θετική ανταπόκριση από τους πολίτες, άνδρες και γυναίκες.
Ο Διεθνής Οργανισμός Μετεωρολογίας (Δ.Ο.Μ.) εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς την Υπηρεσία μας με μία θερμή επιστολή στις 29 Ιουνίου 2015, την οποία κοινοποίησε στην Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (κάθε Κράτος-Μέλος εκπροσωπείται στον Δ.Ο.Μ. από την αντίστοιχη Ε.Μ.Υ.) και στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στη Γενεύη. Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία επικοινώνησε μαζί μας και ευχαρίστησε τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων για την πρωτοβουλία. Επιπλέον, εξέφρασε την επιθυμία περαιτέρω συνεργασίας μεταξύ της Γ.Γ.Ι.Φ. και της Ε.Μ.Υ. σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος λόγω της οριζόντιας διάστασης της ισότητας των φύλων. Ο/Η εκάστοτε Διοικητής/-τρια της Ε.Μ.Υ. είναι ο/η Μόνιμος/-η Αντιπρόσωπος της χώρας μας στον Δ.Ο.Μ. και η πρόσφατη επικοινωνία μεταξύ των δύο φορέων αποτέλεσε το έναυσμα για ανάληψη νέων δράσεων και μεγαλύτερης εξωστρέφειας για τη Γ.Γ.Ι.Φ.
2) Στις 26 Οκτωβρίου 2015 η Γ.Γ.Ι.Φ. στήριξε έμπρακτα τη διεθνή έκκληση «Γυναίκες και Κλίμα» ενόψει της Διάσκεψης του Παρισιού: αφενός διέδωσε στην Ελλάδα τη συγκεκριμένη εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης με αποστολή σχετικού εγγράφου στη Βουλή των Ελλήνων, σε Ανεξάρτητες Αρχές, κρατικούς φορείς και κοινωνικούς εταίρους στη χώρα μας, και αφετέρου το μήνυμα της εκστρατείας, η οποία ξεκίνησε με πρωτοβουλία των Γαλλικών Αρχών, αναρτήθηκε στον ιστότοπο της Γ.Γ.Ι.Φ. στο διαδίκτυο, καθώς και στη σελίδα της Γ.Γ.Ι.Φ. στο facebook με θετική ανταπόκριση από τους πολίτες, άνδρες και γυναίκες. Η Γ.Γ.Ι.Φ. υπέγραψε στη σχετική ηλεκτρονική φόρμα και ενημέρωσε αρμοδίως τα Υπουργεία Εξωτερικών και Κοινωνικών Υποθέσεων, Υγείας & Δικαιωμάτων των Γυναικών της Γαλλίας, τα οποία εξέφρασαν αμέσως τις θερμές τους ευχαριστίες για την έγκαιρη δραστηριοποίηση της Γ.Γ.Ι.Φ. υπέρ της εξεύρεσης συμφωνίας από όλες τις πλευρές για την αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και της αναγνώρισης του ρόλου των γυναικών στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής, συμβάλλοντας έτσι στην ουσιαστική ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και στην ενδυνάμωση της θέσης του γυναικείου πληθυσμού στον πλανήτη.
3) Λίγες ημέρες πριν τη Διάσκεψη του Παρισιού COP21, η Γ.Γ.Ι.Φ. ανέδειξε την οριζόντια διάσταση της ισότητας των φύλων στο πλαίσιο της 38ης Γενικής Διάσκεψης του Εκπαιδευτικού, Επιστημονικού και Πολιτιστικού Οργανισμού του Ο.Η.Ε. (UNESCO). Στις 12 Νοεμβρίου 2015 στην Ολομέλεια της Επιτροπής Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών της 38ης Γενικής Διάσκεψης της UNESCO ο εκπρόσωπος της Γ.Γ.Ι.Φ. αναφέρθηκε στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο γυναικείο πληθυσμό του πλανήτη, στην ανάγκη ένταξης της διάστασης του φύλου και στις πολιτικές περιβάλλοντος, ενώ ολοκλήρωσε την παρέμβασή του με αναφορά στην πρόσφατη συνεργασία της Γ.Γ.Ι.Φ. με τον Διεθνή Οργανισμό Μετεωρολογίας και την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία σε αυτό τον τομέα.
Η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα, η οποία απέστειλε εκπρόσωπο του κρατικού φορέα ισότητας των φύλων στη συγκεκριμένη Επιτροπή και έτσι αξιοποιήθηκε η ευκαιρία για ανάδειξη του έργου της Γ.Γ.Ι.Φ. σε ένα κλίμα εξωστρέφειας και δημιουργικότητας σε συνάρτηση με την παγκόσμια προτεραιότητα της UNESCO. Με την κατάλληλη προετοιμασία εντός Ελλάδος και τη δραστηριοποίηση εντός UNESCO, η Ελλάδα, μέσω της Γ.Γ.Ι.Φ., επέτυχε να συγκεντρώσει τα θετικά σχόλια τόσο της Γραμματείας της 38ης Γενικής Διάσκεψης όσο και σημαντικού αριθμού Κρατών-Μελών.
Τρίτο Μέρος
Επιπλέον, η Γ.Γ.Ι.Φ. σε συνεργασία με την Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεόραση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων διοργάνωσαν το σχολικό έτος 2016-2017 τον Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό δημιουργίας video και blog–ιστολογίου με τίτλο «Τα Φύλ(λ)α του Περιβάλλοντος» για τους/τις μαθητές/-τριες των σχολικών μονάδων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας.
Σκοπός του διαγωνισμού ήταν η ανάδειξη του φύλου ως αναλυτική κατηγορία στη σχέση με το περιβάλλον. Η διάσταση του φύλου στη μελέτη του περιβάλλοντος προωθεί ένα άλλο σχεσιακό υπόδειγμα, το οποίο αμφισβητεί τα κυρίαρχα μοντέλα για τις ανθρώπινες σχέσεις. Υποστηρίζει την κοινωνική ανάπτυξη στη βάση της ισότιμης και αμοιβαίας συμβίωσης με όρους σεβασμού του περιβάλλοντος, κάτι που προϋποθέτει και προσβλέπει συνάμα στον ανασχηματισμό των κοινωνικοοικονομικών σχέσεων/δομών.
Η προσέγγιση του περιβάλλοντος υπό την οπτική του φύλου αποτελεί σχετικά νέο αντικείμενο για το θεωρητικό χώρο του φύλου αλλά και των κέντρων λήψης αποφάσεων σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο. Σε εθνικό επίπεδο, η διοργάνωση του διαγωνισμού αυτού αποτέλεσε καινοτόμα δράση, δεδομένου ότι δεν έχει γίνει ανάλογη ενέργεια στο παρελθόν και για τη Γ.Γ.Ι.Φ. συνιστά την αφετηρία για παρεμφερείς μελλοντικές πρωτοβουλίες στο συγκεκριμένο πεδίο σχεδιασμού πολιτικών και δράσεων.
Η συγκεκριμένη δημόσια δράση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της ηγεσίας της Διεύθυνσης Σχεδιασμού, Δημιουργίας Προτύπων και Παρακολούθησης Πολιτικών Ισότητας των Φύλων της Γ.Γ.Ι.Φ. εντάσσεται στο θεματικό πεδίο «Γυναίκες και Περιβάλλον» και υλοποιείται στο πλαίσιο αξιοποίησης όλων των εργαλείων στον αγώνα για την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, σύμφωνα και με τις κατευθυντήριες γραμμές των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Ατζέντα 2030).
