Οι πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα της ισότητας των φύλων στην Ε.Ε. και η εποικοδομητική συνεισφορά της Γ.Γ.Ι.Φ. (Ταλίν, 7-8/9/2017)
Το διήμερο 7-8 Σεπτεμβρίου 2017 πραγματοποιήθηκαν οι εργασίες της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ένταξη της διάστασης του φύλου σε όλες τις πολιτικές και δράσεις. Η εκδήλωση διοργανώθηκε στο πλαίσιο της Εσθονικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ιούλιος-Δεκέμβριος 2017) με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου, του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων και των κρατικών φορέων ισότητας των φύλων των 28 Κρατών-Μελών. Κατόπιν απόφασης της κας Γενικής Γραμματέα Ισότητας των Φύλων, η χώρα μας εκπροσωπήθηκε από τον κ.Διευθυντή Ανάπτυξης & Υποστήριξης Πολιτικών Ισότητας των Φύλων της Γ.Γ.Ι.Φ.
Τα κύρια σημεία της Συνάντησης συνοψίζονται ως εξής:
Α. Έναρξη νέου δεκαοκτάμηνου στο σύστημα της εκ περιτροπής Τριμερούς Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Την 1η Ιουλίου 2017 ξεκίνησε η νέα εκ περιτροπής Τριμερής Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θα διαρκέσει έως την 31η Δεκεμβρίου 2018 αποτελούμενη από τις χώρες Εσθονία, Βουλγαρία και Αυστρία. Στο πλαίσιο της Άτυπης Συνάντησης του Συμβουλίου Υπουργών Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων των Κρατών-Μελών της Ε.Ε. (Ταλίν, 19-20/7/2017) παρουσιάστηκε η σχετική διακήρυξη με τις προτεραιότητες των τριών χωρών στον τομέα της ισότητας των φύλων. Θετικά σχόλια συγκέντρωσε η πρωτοβουλία της Εσθονικής Προεδρίας να δημοσιοποιήσει το κείμενο της διακήρυξης κατά τη διάρκεια της εν λόγω Υπουργικής Συνάντησης, θέτοντας έτσι, μετά από αρκετό καιρό, στο επίκεντρο το ζήτημα της πολιτικής αναβάθμισης των θεμάτων ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Με το σύνθημα «Ενότητα μέσα από Ισορροπία / Unity through Balance» και με ζητούμενο μία βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς Ευρώπη, η Εσθονική πλευρά θα συνεργαστεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα Κράτη-Μέλη υπέρ μίας δημιουργικής ώθησης της ισότητας των φύλων. Μεταξύ άλλων, το τρέχον εξάμηνο θα συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις για το νέο πακέτο εναρμόνισης εργασιακού και επαγγελματικού βίου, όπως και της πολύπαθης Πρότασης Οδηγίας για την ισόρροπη συμμετοχή των δύο φύλων στη διοίκηση των επιχειρήσεων. Επιπλέον, μία σειρά σημαντικών δημοσίων εκδηλώσεων θα πραγματοποιηθούν με τη συνδρομή των Εσθονικών Αρχών:
α) η δημοσιοποίηση της τρίτης επικαιροποιημένης έκδοσης του «Δείκτη για την Ισότητα των Φύλων» του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων
β) το 8ο Ετήσιο Forum για τη Διαφορετικότητα στην Ε.Ε. με έμφαση στην προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών μέσω της ισότητας στην πράξη
γ) η δημόσια συζήτηση για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών στον κυβερνοχώρο (η εν λόγω εκδήλωση αποτελεί πρωτοβουλία του Εσθονικού Υπουργείου Εξωτερικών και έχει προγραμματιστεί να διεξαχθεί στις Βρυξέλλες στις 5/12/2017).
Όσον αφορά τις δράσεις του επόμενου έτους, η Βουλγαρία θα εστιάσει σε ζητήματα που σχετίζονται με τη συμμετοχή των γυναικών στην ψηφιακή εποχή, ενώ η Αυστρία έχει θέσει ως προτεραιότητα την ανάδειξη της νέας γενιάς ως καταλύτη για την επίτευξη της νομικής και ουσιαστικής ισότητας των φύλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, διοργανώνεται Άτυπη Συνάντηση Υπουργών Ισότητας των Φύλων και Ευρωπαϊκό Συνέδριο με θέμα «Νεολαία και Ισότητα των Φύλων» στην Αυστριακή πρωτεύουσα το διήμερο 20-21/9/2018.
Β. Υιοθέτηση Συμπερασμάτων από το Συμβούλιο Υπουργών για τον έμφυλο διαχωρισμό στην τριτοβάθμια και επαγγελματική εκπαίδευση, την κατάρτιση και την αγορά εργασίας
Κατόπιν οδηγιών της Εσθονικής Προεδρίας Ε.Ε., το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων εκπόνησε σχετική μελέτη σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, με βάση την οποία η Εσθονική πλευρά θα υποβάλει στην Ομάδα Κοινωνικών Θεμάτων της Γραμματείας του Συμβουλίου Σχέδιο Συμπερασμάτων προς έγκριση από την πολιτική ηγεσία των Κρατών-Μελών με θέμα την αντιμετώπιση του φαινομένου του έμφυλου διαχωρισμού στην τριτοβάθμια και επαγγελματική εκπαίδευση, την κατάρτιση και την αγορά εργασίας.
Τα στατιστικά στοιχεία της μελέτης του Ινστιτούτου αναδεικνύουν περίτρανα τις πραγματικές διαστάσεις του φαινομένου:
1) οι γυναίκες αποτελούν το 11% του φοιτητικού πληθυσμού στον τομέα της μηχανικής και των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας, ενώ στον τομέα των κατασκευών και των δομικών έργων το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 16%
2) οι άνδρες αποτελούν το 11% του φοιτητικού πληθυσμού στον τομέα της εκπαίδευσης, ενώ στον τομέα της υγείας και της πρόνοιας το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 21%
3) τη δεκαετία 2004-2015 το ποσοστό των γυναικών αποφοίτων στο χώρο των θετικών επιστημών σημείωσε πτώση τεσσάρων μονάδων (από το 25% έπεσε στο 21%), ενώ η πτώση στον τομέα των σπουδών υγείας και εκπαίδευσης κατέγραψε πτώση μόνο μίας μονάδας για τους άνδρες (από το 21% έπεσε στο 20%)
4) έντονος διαχωρισμός μεταξύ γυναικών και ανδρών παρατηρείται στο χώρο της επαγγελματικής εκπαίδευσης: μόλις το 14% των γυναικών στην Ε.Ε. ολοκληρώνουν επιτυχώς πρόγραμμα σπουδών του θετικού και μηχανολογικού κλάδου, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό γυναικών αποφοίτων στο ίδιο επιστημονικό πεδίο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι αισθητά αυξημένο, δηλαδή 31%
5) το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες στους τομείς εκπαίδευσης, υγείας και πρόνοιας στην επαγγελματική εκπαίδευση είναι 15%, ενώ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση το ποσοστό ανέρχεται στο 21%
6) το 2014 η αναλογία απασχόλησης των γυναικών αποφοίτων του θετικού και μηχανολογικού κλάδου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ήταν 76%, το οποίο αντιστοιχεί σε πάνω από δέκα ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο σε σχέση με τους άρρενες συναδέλφους τους με τα ίδια προσόντα και σε τρεις ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο σε σχέση με την απασχόληση των γυναικών πανεπιστημιακής εκπαίδευσης
7) όσον αφορά την επαγγελματική εκπαίδευση, μόλις το 10% των γυναικών απασχολείται σε αυτό τον τομέα μετά την αποφοίτησή τους από προγράμματα σπουδών στο χώρο των θετικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών, όταν για τους άνδρες το αντίστοιχο ποσοστό εκτινάσσεται στο 41%.
Οι προτάσεις της Εσθονικής Προεδρίας θα εστιάσουν στην αντιμετώπιση των κάτωθι προκλήσεων για το σύνολο των Κρατών-Μελών της Ε.Ε.:
α) δημογραφικό ζήτημα με την αυξανόμενη γήρανση του πληθυσμού
β) αύξηση των επαγγελματικών προσόντων και ανάγκη στήριξης της δια βίου μάθησης, δεδομένου ότι το 23% του πληθυσμού της Ε.Ε. είναι άτομα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου
γ) σχεδιασμός και υλοποίηση έξυπνων, αειφόρων και χωρίς αποκλεισμούς για άνδρες και γυναίκες πολιτικών και δράσεων
δ) αξιοποίηση των ευκαιριών της ψηφιακής εποχής υπέρ της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών και της ισότητας των φύλων.
Γ. Ζητήματα βίας κατά των γυναικών
Στις 13 Ιουνίου 2017 η Ε.Ε. προσχώρησε στη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (γνωστή και ως «Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης»). Επισημαίνεται ότι και τα 28 Κράτη-Μέλη της Ε.Ε. έχουν υπογράψει τη Σύμβαση, ενώ μέχρι σήμερα 14 Κράτη-Μέλη την έχουν ήδη επικυρώσει.
Η Σύμβαση προβλέπει μία άκρως απαιτητική διαδικασία αναφοράς των Κρατών και ελέγχου από το Συμβούλιο της Ευρώπης όλων των μέτρων που λαμβάνονται για την υλοποίηση των άρθρων του συγκεκριμένου νομικού κειμένου. Από τα Κράτη-Μέλη της Ε.Ε. που έχουν υποβάλει έκθεση πεπραγμένων και έχουν συμμετάσχει στη διαδικασία ελέγχου (προφορική εξέταση στην έδρα του Οργανισμού στο Στρασβούργο και επιτόπια επίσκεψη αντιπροσωπείας στη χώρα), αναδείχτηκε το αποθαρρυντικό του όλου εγχειρήματος, με αποτέλεσμα να υπάρχει διάχυτη η απορία εάν όντως άξιζε η επίσπευση της διαδικασίας επικύρωσης.
Ενδεικτικά αναφέρθηκε από τη Δανία ότι, ενώ η χώρα έχει συστήσει μία διυπουργική επιτροπή για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης, η ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης δεν θεώρησε επαρκή τον συγκεκριμένο μηχανισμό και προέτρεψε τη χώρα να παράσχει διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια στον εθνικό μηχανισμό παρακολούθησης.
Από τη μεριά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε όσα Κράτη-Μέλη δεν έχουν ακόμη επικυρώσει τη Σύμβαση, να το πράξουν σύντομα, διότι με μία ενιαία και ισχυρή παρουσία του συνόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης δύναται να επιτευχθεί απλοποίηση της διαδικασίας χωρίς αλλοίωση των σκοπών και των στόχων της Σύμβασης. Η δέσμευση της Ε.Ε. υπέρ της αντιμετώπισης του ειδεχθούς φαινομένου ενάντια στη βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών αποτυπώνεται, μεταξύ άλλων, στην ανοικτή πρόσκληση για επιχορήγηση ανάλογων δράσεων από κρατικούς φορείς ισότητας των φύλων, λοιπούς δημόσιους φορείς και μη κυβερνητικές οργανώσεις μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου του Προγράμματος «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια» με καταληκτική ημερομηνία υποβολής σχετικής αίτησης την 14/11/2017.
Δ. Η εποικοδομητική συνεισφορά της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων
Η παρουσία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων υπήρξε, όπως πάντα, δραστήρια και εποικοδομητική καθόλη τη διάρκεια των εργασιών της διήμερης Συνάντησης. Με την κατάλληλη προετοιμασία εντός Ελλάδος και τη δραστηριοποίηση εντός Ε.Ε., η Ελλάδα, μέσω της Γ.Γ.Ι.Φ., επέτυχε να συγκεντρώσει τα θετικά σχόλια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των υπολοίπων Κρατών-Μελών. Πιο συγκεκριμένα:
1) Τα μέλη της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου της Ε.Ε. για το gender mainstreaming ενημερώθηκαν εκτενώς από τον εκπρόσωπο της Γ.Γ.Ι.Φ. για τις πλέον πρόσφατες πρωτοβουλίες και δράσεις του κρατικού φορέα ισότητας των φύλων, ενώ παράλληλα επετεύχθη η ισχυροποίηση της δικτύωσης της Γ.Γ.Ι.Φ. με τις αντίστοιχες Αρχές των υπολοίπων 27 Κρατών-Μελών.
2) Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην παρουσίαση των βασικών αξόνων του «Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2016-2020», για το οποίο είχε ήδη ενημερωθεί εγγράφως από την 31/8/2017 η Γραμματεία της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με πρωτοβουλία του αρμόδιου Διευθυντή Ανάπτυξης & Υποστήριξης Πολιτικών Ισότητας των Φύλων της Υπηρεσίας μας.
3) Έγινε εκτενής παρουσίαση του εθνικού μηχανισμού υλοποίησης των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (Ατζέντα 2030) και της συνεισφοράς της Γ.Γ.Ι.Φ. μέσω του ΕΣΔΙΦ 2016-2020.
4) Τέλος, ειδική αναφορά έγινε στην εποικοδομητική συνεργασία της Γ.Γ.Ι.Φ. με τη Σουηδική και τη Γαλλική Πρεσβεία στην Ελλάδα, καθώς και στην επιτάχυνση των διαδικασιών για την κύρωση από τη χώρα μας της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας μέσω της πρωτοβουλίας της Γ.Γ.Ι.Φ. για τη σύνταξη σχετικού Πορίσματος και την παράδοσή του στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 21/12/2016.
Ε. Ενδιαφέροντα στοιχεία για την Προεδρεύουσα Εσθονία
1) Το 2018 η χώρα εορτάζει την εκατοστή επέτειο από την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους και έχει ετοιμάσει ένα πλούσιο πρόγραμμα καλλιτεχνικών και λοιπών εκδηλώσεων, η έναρξη του οποίου έχει ήδη δρομολογηθεί εντός του τρέχοντος έτους.
2) Το Ταλίν φιλοξένησε το άθλημα της ιστιοπλοΐας κατά τη διάρκεια των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1980 (Μόσχα 1980). Η κληρονομιά των Ολυμπιακών Αγώνων είναι φανερή στη μαρίνα και στον Πύργο της Τηλεόρασης (αρχικά ως Ολυμπιακά έργα και σήμερα χώροι αθλητισμού, αναψυχής και πολιτισμού).
3) Η Εσθονική πρωτεύουσα θεωρείται ως η «Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Δωρεάν Μέσων Μαζικής Μεταφοράς», αφού όλοι οι μόνιμοι κάτοικοι της πόλης έχουν δωρεάν πρόσβαση στο δίκτυο των αστικών συγκοινωνιών (λεωφορεία, τρόλεϊ, τραμ). Με σκοπό την ανάδειξη αυτής της ξεχωριστής διάκρισης, η Εσθονική Προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. χορηγεί σε όλες και όλους τις/τους συνέδρους των εκδηλώσεων του δεύτερου εξαμήνου του 2017 μία ηλεκτρονική κάρτα δωρεάν μετακινήσεων με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, προκειμένου να ανακαλύψουν οι ίδιες/-οι τις ομορφιές της πόλης.
Η συγκεκριμένη δημόσια δράση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της Διεύθυνσης Ανάπτυξης & Υποστήριξης Πολιτικών Ισότητας των Φύλων της Γ.Γ.Ι.Φ. εντάσσεται στο θεματικό πεδίο «Θεσμικοί Μηχανισμοί για την Ισότητα των Φύλων» και υλοποιείται στο πλαίσιο αξιοποίησης όλων των εργαλείων στον αγώνα για την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, σύμφωνα και με τις κατευθυντήριες γραμμές των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Ατζέντα 2030).
