Ανάγκη ένταξης της διάστασης του φύλου στο δημογραφικό πρόβλημα και στις πολιτικές για την οικογένεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Δεκέμβριος 2016)

Ιαν 11, 2017

ΣΧΕΤ.: α) Το από 3-10-2016 έγγραφό μας με θέμα «Ανάγκη συστράτευσης της διεθνούς κοινότητας για την προστασία των δικαιωμάτων των ηλικιωμένων ατόμων με τις γυναίκες να ξεπερνούν τους άνδρες κατά 66 εκατομμύρια στην ηλικιακή ομάδα άνω των 60 ετών στον πλανήτη»: http://old.isotita.gr/index.php/news/2824 .

β) Το από 31-10-2016 έγγραφό μας με θέμα «Οκτώβριος 2016 – Μήνας Ευρωπαϊκής Προβολής του έργου της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων»: http://old.isotita.gr/index.php/news/2878 και προβολή της δράσης της Γ.Γ.Ι.Φ. για την Παγκόσμια Ημέρα Ηλικιωμένων από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων: http://eurogender.eige.europa.eu/node/8569 .

Σε συνέχεια των ανωτέρω σχετικών εμπεριστατωμένων εγγράφων της Διεύθυνσης Ανάπτυξης & Υποστήριξης Πολιτικών Ισότητας των Φύλων της Γ.Γ.Ι.Φ., σας γνωρίζουμε ότι στις 12 Δεκεμβρίου 2016 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δημοσιοποίησε μία μελέτη συνολικής έκτασης σαράντα σελίδων στην αγγλική γλώσσα με θέμα «Δημογραφία και Πολιτικές για την Οικογένεια: η διάσταση του φύλου». Η μελέτη εκπονήθηκε από τη Δρ. Κωνσταντίνα Δαβάκη της Σχολής Οικονομικών & Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και προορίζεται για την ενημέρωση των μελών της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Με αφορμή την οικονομική, δημογραφική και προσφυγική κρίση που βιώνει η Ευρωπαϊκή Ένωση, η μελέτη αξιολογεί πολιτικές για την αύξηση των γεννήσεων μέσω της εναρμόνισης εργασίας και ιδιωτικού βίου, αποκαλύπτει την αμοιβαία σχέση τους με τις πολιτικές για την οικογένεια και τις οικονομικές προτεραιότητες, ενώ παράλληλα προτείνει τρόπους για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και στα τρία μέτωπα από τη διάσταση του φύλου (σχετικός σύνδεσμος με το πλήρες κείμενο από τον ιστότοπο του Ε.Κ.: Μελέτη).

Τα σημαντικότερα σημεία της εν λόγω μελέτης συνοψίζονται ως εξής:

1) ο πληθυσμός στον πλανήτη έφθασε τα επτά δισεκατομμύρια άτομα το 2011, ενώ υπολογίζεται ότι στο τέλος του 21^ου αιώνα θα φθάσει τα δέκα δισεκατομμύρια, δεδομένου ότι από τον 18^ο αιώνα ο ρυθμός θνησιμότητας φθίνει σταθερά σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Καναδά

2) η γήρανση του πληθυσμού στην Ε.Ε. αποτυπώνεται ξεκάθαρα στα ακόλουθα στατιστικά στοιχεία της EUROSTAT:

α) το ποσοστό των πολιτών, ανδρών και γυναικών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης άνω των 65 ετών αναμένεται να αυξηθεί από το 17% το 2010 στο 30% το 2060

β) σε δεκαπέντε χρόνια ο πληθυσμός άνω των 64 ετών υπολογίζεται ότι θα είναι 31% περισσότερος από σήμερα, ενώ ο πληθυσμός κάτω των 15 ετών θα είναι 4% λιγότερος

γ) το 2009 γεννήθηκαν 5,4 εκατομμύρια μωρά, ενώ το 1964 γεννήθηκαν 7,7 εκατομμύρια

δ) ο πληθυσμός της Ε.Ε. αναμένεται να φθάσει τα 526 εκατομμύρια άτομα το 2040 από τα 501 εκατομμύρια το 2011, ενώ το 2060 θα μειωθεί στα 517 εκατομμύρια

3) μία ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αύξηση της απασχόλησης πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις εξής παραμέτρους:

α) αναβάθμιση του μορφωτικού επιπέδου

β) μείωση της πρόωρης σχολικής εγκατάλειψης

γ) αντιμετώπιση των έμφυλων διακρίσεων στην εργασία (π.χ. κατανομή ειδικοτήτων μεταξύ γυναικών και ανδρών, μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων για εργασία ίσης αξίας)

δ) εναρμόνιση εργασιακού και οικογενειακού βίου (π.χ. δομές φύλαξης παιδιών, ευέλικτα ωράρια εργασίας, σύστημα γονικών αδειών)

4) από το 1989 περισσότερο από δώδεκα εκατομμύρια αιτούντες/-ούσες άσυλο εισήλθαν στις ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες της Ευρώπης με έξαρση τη δεκαετία του 1990 (πτώση του Τείχους του Βερολίνου και εμφύλιος στην πρώην Γιουγκοσλαβία) και μετά το 2010 (Αραβική άνοιξη και πόλεμος στη Συρία)

5) η κατανομή των αιτημάτων για άσυλο δεν ήταν ομοιόμορφη μεταξύ των Κρατών-Μελών της Ε.Ε. με την πλειοψηφία να κατευθύνεται στις ακόλουθες χώρες: Μάλτα, Σουηδία, Λουξεμβούργο, Κύπρο, Αυστρία και Βέλγιο – αξίζει να επισημανθεί ότι το 11,6% του εργατικού δυναμικού της Ολλανδίας αποτελούν οι μετανάστες/-τριες

6) οι χώρες Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία και Βουλγαρία κατατάσσονται στις τελευταίες θέσεις σχετικά με το ζήτημα εναρμόνισης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, με τις πρώτες θέσεις να κατέχουν οι «συνήθεις ύποπτοι», δηλαδή οι χώρες Δανία, Σουηδία, Φινλανδία και Ολλανδία

7) η μελέτη του Ε.Κ. περιλαμβάνει συχνές αναφορές στην Ελλάδα:

α) σελίδα 27 της έντυπης έκδοσης: σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του ΟΟΣΑ έτους 2015, οι εργαζόμενοι/-ες στην Ισπανία και την Ελλάδα και εργάζονται περισσότερες ώρες σε ποσοστό 10%-40% και είναι λιγότερο παραγωγικοί/-ές σε σχέση με τους/τις συναδέλφους/-ισσες τους σε Γερμανία και Ολλανδία

β) σελίδα 30 της έντυπης έκδοσης: οι πολιτικές λιτότητας στις χώρες του Νότου οδήγησαν σε δραστικές περικοπές επιδομάτων και υπηρεσιών σε παιδιά, ηλικιωμένα άτομα και άτομα με αναπηρία – χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Ελλάδας όπου μόνο το 10% των παιδιών έως την ηλικία των δύο ετών και μόνο το 61% των παιδιών ηλικίας τριών έως έξι ετών καλύπτονται και το μεγαλύτερο βάρος καλείται να επωμιστεί η οικογένεια, κυρίως οι γυναίκες

8) ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει για τη χώρα μας η τρίτη παράγραφος της 30ής σελίδας της έντυπης έκδοσης της εν λόγω μελέτης, η οποία εστιάζει στην ελληνική πραγματικότητα (στοιχεία από την Ομότιμη Καθηγήτρια του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Γυναικών Πανεπιστημιακών κα Νάνσυ Παπαλεξανδρή):

α) υψηλά ποσοστά γενικής ανεργίας (30,6% για τις γυναίκες και 23,5% για τους άνδρες)

β) ένας μεγάλος αριθμός γυναικών εργάζεται άτυπα και δεν συμπεριλαμβάνεται στα επίσημα στατιστικά στοιχεία

γ) παρόλα αυτά, υπάρχουν θετικά σημάδια για την εναρμόνιση οικογένειας και εργασίας με χαρακτηριστικά παραδείγματα το Συμβούλιο Εταιρικής Διακυβέρνησης για την προώθηση των γυναικών σε θέσεις ευθύνης και το Ελληνικό Δίκτυο Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΔΕΚΕ)

δ) ειδικά για το ΕΔΕΚΕ, οι εταιρείες-μέλη εφαρμόζουν πρακτικές υπέρ της συμφιλίωσης οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων των εργαζομένων όπως μερική απασχόληση (39%), ευέλικτο ωράριο (59%), τηλεργασία (33%), συμπιεσμένη εβδομάδα (10%), διακοπή της σταδιοδρομίας (26%), ιδιόκτητες δομές φροντίδας παιδιών ή χορήγηση επιδόματος φροντίδας παιδιών (21%)

9) οι στόχοι της Βαρκελώνης για τις δομές φροντίδας παιδιών προσχολικής ηλικίας δεν έχουν εκπληρωθεί ούτε από τα μισά Κράτη-Μέλη της Ε.Ε., γεγονός που επιτάσσει την υιοθέτηση μίας κατάλληλης Οδηγίας για την επιτάχυνση της όλης διαδικασίας

10) εκτός από την άδεια μητρότητας και τη γονική άδεια και για τους άνδρες, η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να εισαγάγει σε όλα τα Κράτη-Μέλη και την άδεια φροντίδας, διότι ο κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει το δικαίωμα φροντίδας των οικείων του και των αγαπημένων του προσώπων και όχι μόνο των παιδιών

11) σε επίπεδο σημασιολογίας, η σειρά των λέξεων «εναρμόνιση εργασίας και ζωής (work-life balance)» υπαινίσσεται προτεραιότητα του τομέα της οικονομίας – εντούτοις, σε μία Ευρώπη με γερασμένο πληθυσμό και λιγότερη δημοφιλή από ό,τι στο παρελθόν εν μέσω ύφεσης, καθώς και δημογραφικής και προσφυγικής κρίσης, η έμφαση πρέπει να δοθεί στην ευημερία των λαών της.

Η συγκεκριμένη δράση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της Διεύθυνσης Ανάπτυξης & Υποστήριξης Πολιτικών Ισότητας των Φύλων της Γ.Γ.Ι.Φ. εντάσσεται στο θεματικό πεδίο «Γυναίκες και Οικονομία» και υλοποιείται στο πλαίσιο αξιοποίησης όλων των εργαλείων στον αγώνα για την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, σύμφωνα και με τις κατευθυντήριες γραμμές των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Ατζέντα 2030).