Μελέτη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Ισότητα των Φύλων στη Σουηδία

Η Σουηδία αναγνωρίζεται διεθνώς ως κορυφαία χώρα στον τομέα της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Η Γενική Διεύθυνση Εσωτερικών Πολιτικών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συντόνισε πρόσφατα τη διαδικασία εκπόνησης μελέτης με θέμα την πολιτική για την ισότητα των φύλων στη Σουηδία. Η μελέτη εκπονήθηκε με σκοπό την υποβοήθηση του έργου των μελών της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων (FEMM) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η μελέτη έχει συνολική έκταση 34 σελίδες, η πρωτότυπη γλώσσα είναι η αγγλική και έχει μεταφραστεί στη σουηδική. Η δημοσιοποίηση αυτής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έγινε στις 5-3-2015.

Τα κύρια σημεία της μελέτης της Καθηγήτριας Dr. Ann Numhauser-Henning είναι τα εξής:

1) Η Σουηδία κατατάσσεται πρώτη στον Δείκτη για την Ισότητα των Φύλων (Gender Equality Index) του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) με συνολικό ποσοστό 74,3%, όταν ο κοινοτικός μέσος όρος μόλις και ξεπερνάει τη βάση με ποσοστό 54%. Υπάρχει ευρεία κατανόηση και σύμπνοια στην κοινωνία και στην πολιτική σκηνή της χώρας για τις αξίες της ισότητας των φύλων και της ίσης μεταχείρισης.

2) Προς το παρόν, δεν υπάρχει νομοθεσία υπέρ της ποσόστωσης ανάμεσα στα δύο φύλα. Η ισόρροπη συμμετοχή γυναικών και ανδρών στο Κοινοβούλιο επιτυγχάνεται εξαιτίας των πρακτικών που ακολουθούν τα πολιτικά κόμματα σε εθελοντική βάση. Όσον αφορά τον τομέα των επιχειρήσεων, υπάρχει ο Σουηδικός Κώδικας Εταιρικής Διακυβέρνησης σε εθελοντική βάση για ιδιωτικές και δημόσιες επιχειρήσεις (στις δημόσιες επιχειρήσεις η συμμετοχή των γυναικών στα Διοικητικά Συμβούλια είναι περίπου 50%, ενώ στις ιδιωτικές επιχειρήσεις το ποσοστό παραμένει χαμηλό στο 25%).

3) Το 2005 δημιουργήθηκε το φεμινιστικό πολιτικό κόμμα Φεμινιστική Πρωτοβουλία (Feministiskt Initiativ) με παρουσία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από το 2014 αλλά όχι ακόμα στο Εθνικό Κοινοβούλιο, ενώ η σημερινή Κυβέρνηση συνασπισμού αυτοχαρακτηρίζεται ως «Φεμινιστική Κυβέρνηση» (το 50% των Υπουργών είναι γυναίκες).

3) Ήδη από το 1971 έχει θεσπιστεί η ξεχωριστή φορολόγηση των παντρεμένων ζευγαριών με σκοπό την ένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας, ενώ η νομοθεσία για την κοινωνική ασφάλιση βασίζεται στην έννοια των ανεξάρτητων ατόμων. Η πρώτη νομοθεσία για την ισότητα των φύλων εισήχθη το 1980 και η αρχή της ένταξης της διάστασης του φύλου σε όλες τις πολιτικές και δράσεις (gender mainstreaming) αποτελεί βασική στρατηγική από το 1994.

4) Το 85% των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα είναι γένους θηλυκού, ενώ οι άνδρες αποτελούν το 85% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα. Το μισθολογικό κενό μεταξύ γυναικών και ανδρών ήταν στο σύνολο της σουηδικής οικονομίας στο 13,9% το 2013. Εντούτοις, καταγράφονται σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάλογα με τον τομέα απασχόλησης: οι γυναίκες αμείβονται 8,6% λιγότερο από τους άνδρες συναδέλφους τους σε θέσεις μη χειρωνακτικής εργασίας του ιδιωτικού τομέα, ενώ στις αντίστοιχες χειρωνακτικές θέσεις εργασίας το κενό μειώνεται στο 2,3% σε βάρος πάντα των γυναικών εργαζομένων. Η μόνη ανεπαίσθητη μισθολογική διαφορά ανάμεσα στα δύο φύλα παρατηρείται στο χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης με μόλις 0,6%. Αυτές οι ανισότητες αναμφίβολα επηρεάζουν και τις απολαβές των συντάξεων εξαναγκάζοντας γυναίκες με χαμηλές συντάξεις να αναζητούν εργασία μετά το 65ο έτος της ηλικίας τους.

5) Το 75% των ατόμων που κάνουν χρήση της γονικής άδειας είναι γυναίκες, παρόλο που η νομοθεσία δίνει στους πατέρες εξήντα ημέρες γονική άδεια χωρίς δικαίωμα μεταβίβασης σε άλλο πρόσωπο, με δυνατότητα αύξησης συνολικά στις ενενήντα ημέρες. Σε επίπεδο δήμων, υπάρχει εξασφαλισμένη παροχή υπηρεσιών φροντίδας σε παιδιά ηλικίας άνω του ενός έτους με σκοπό τη συμφιλίωση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής.

6) Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων είναι ποινικά κολάσιμος (δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις ακρωτηριασμών εντός της χώρας, αλλά έχει υπολογιστεί ότι περίπου 19.000 κορίτσια που διαβιούν στη Σουηδία – κορίτσια ηλικίας κάτω των δεκαοκτώ ετών γεννημένα στη Σουηδία από μητέρα με καταγωγή από χώρα όπου ο ακρωτηριασμός είναι διαδεδομένη πρακτική – αποτελούν πληθυσμιακή ομάδα υψηλού ρίσκου). Επίσης, από το 2014 η ποινική νομοθεσία καταδικάζει την τέλεση γάμου με εξαναγκασμό. Από το 2014 η Σουηδική Αστυνομία είναι αρμόδια για την αντιμετώπιση των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας, στην οποία εμπίπτει και ο βιασμός μέσα στο γάμο. Η Σουηδία έχει από τα πιο υψηλά ποσοστά καταγεγραμμένων περιστατικών έμφυλης βίας (το 2012 το 28% των γυναικών δήλωσαν ότι υπέστησαν φυσική ή σεξουαλική βία από τον σύντροφό τους σε σχέση με το 22% στην Ευρώπη των 28). Η αγορά σεξουαλικών υπηρεσιών διώκεται ποινικά. Ήδη από το 1975 το δικαίωμα στην έκτρωση μέχρι την 18η εβδομάδα της εγκυμοσύνης θεωρείται αναφαίρετο για τις γυναίκες.

7) Εξακολουθούν να υπάρχουν στερεότυπες αντιλήψεις και πρακτικές σε βάρος των γυναικών στον τομέα της διαφήμισης, ένας τομέας χωρίς σαφές νομοθετικό πλαίσιο με μοναδικό μέχρι σήμερα κανόνα αυτόν της αυτορρύθμισης.

Για την πληρέστερη ενημέρωσή σας, ακολουθεί ο σύνδεσμος από τον ιστότοπο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με το κείμενο της σχετικής μελέτης:

http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2015/510011/IPOL_STU(2015)510011_EN.pdf .