Οι πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα της ισότητας των φύλων στην Ε.Ε. και ο πρωταγωνιστικός ρόλος της Γ.Γ.Ι.Φ
Tο διήμερο 7-8 Σεπτεμβρίου 2016 πραγματοποιήθηκαν οι εργασίες της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ένταξη της διάστασης του φύλου σε όλες τις πολιτικές και δράσεις. Η εκδήλωση διοργανώθηκε στο πλαίσιο της Σλοβακικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ιούλιος-Δεκέμβριος 2016) με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου, του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων και των κρατικών φορέων ισότητας των φύλων των 28 Κρατών-Μελών. Κατόπιν απόφασης της κας Γενικής Γραμματέα Ισότητας των Φύλων, η χώρα μας εκπροσωπήθηκε από τον κ.Διευθυντή Ανάπτυξης & Υποστήριξης Πολιτικών Ισότητας των Φύλων της Γ.Γ.Ι.Φ.
Τα κύρια σημεία της Συνάντησης συνοψίζονται ως εξής:
Α. Η Σλοβακία αναλαμβάνει την Προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. για πρώτη φορά από την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 και υιοθετεί ως λογότυπο την ανθρώπινη διάθεση όπως αντικατοπτρίζεται στο πρόσωπό μας, αξιοποιώντας τα ιδιαίτερα γλωσσολογικά χαρακτηριστικά της σλοβακικής γλώσσας. Οι προτεραιότητές της στα ζητήματα ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών αφορούν τα κάτωθι θέματα:
– επιλογή του θεματικού πεδίου «Γυναίκες και Φτώχεια» από το Πρόγραμμα Δράσης της 4ης Παγκόσμιας Διάσκεψης για Θέματα Γυναικών (Πεκίνο, 1995): εκπόνηση σχετικής μελέτης από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) και υποβολή Σχεδίου Συμπερασμάτων για υιοθέτηση από το Συμβούλιο Υπουργών Απασχόλησης & Κοινωνικής Πολιτικής
– ανάγκη συμφιλίωσης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής μέσω ευέλικτων εργασιακών συνθηκών (υπενθυμίζεται ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μέχρι την 30-9-2016 η δεύτερη φάση της δημόσιας διαβούλευσης της Ε.Ε. με τους ευρωπαϊκούς κοινωνικούς εταίρους για το θέμα των αδειών των εργαζομένων)
– ανάδειξη των πολλαπλών διακρίσεων σε βάρος των νέων ανδρών και γυναικών Ρομά
– η Πρόταση Οδηγίας για την ισόρροπη συμμετοχή των δύο φύλων στα Διοικητικά Συμβούλια των εισηγμένων εταιρειών δεν θα προωθηθεί από τη Σλοβακική Προεδρία το τρέχον εξάμηνο, διότι εξακολουθούν να υφίστανται οι αντιρρήσεις ορισμένων Κρατών-Μελών ως προς τη μορφή της Οδηγίας (μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και οι δύο χώρες που ασκούν την εκ περιτροπής Προεδρία το 2016, δηλαδή η Ολλανδία και η Σλοβακία).
Β. Η Μάλτα αναλαμβάνει την Προεδρία το πρώτο εξάμηνο του 2017 και ολοκληρώνεται το δεκαοκτάμηνο της Τριμερούς Προεδρίας περιόδου 1-1-2016 έως 30-6-2017. Οι προτεραιότητές της αφορούν το ζήτημα της έμφυλης βίας μέσω της διοργάνωσης Ευρωπαϊκού Συνεδρίου με συμμετοχή Υπουργών και λοιπών αξιωματούχων, καθώς και της αντιμετώπισης των πολλαπλών διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού (κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ/LGBTIQ) σε συνέχεια σχετικής πρωτοβουλίας της Ολλανδικής Προεδρίας. Οι δύο δημόσιες εκδηλώσεις προγραμματίζονται να διεξαχθούν στη Βαλέτα τον Φεβρουάριο του 2017.
Επιπλέον, η Μαλτέζικη Προεδρία θα επαναφέρει στο προσκήνιο των διαπραγματεύσεων την Πρόταση Οδηγίας για την ισόρροπη συμμετοχή των δύο φύλων στα Διοικητικά Συμβούλια των εισηγμένων εταιρειών, οι οποίες σταμάτησαν τον Δεκέμβριο του 2015 με τη λήξη της Λουξεμβουργιανής Προεδρίας της Ε.Ε.
Γ. Το αρνητικό αποτέλεσμα του πρόσφατου Βρετανικού δημοψηφίσματος υπέρ της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. επηρέασε αναπόφευκτα και τον προγραμματισμό των εκ περιτροπής Προεδριών από τα Κράτη-Μέλη. Η Βρετανική Κυβέρνηση αποφάσισε να μην αναλάβει την Προεδρία του Συμβουλίου την 1η Ιουλίου 2017 , όπως ήταν ο αρχικός προγραμματισμός προ BREXIT, και μία νέα Τριμερής Προεδρία ξεκινάει αποτελούμενη από τις χώρες Εσθονία, Βουλγαρία και Αυστρία (18μηνο από 1-7-2017 έως 31-12-2018). Στη συνάντηση της Μπρατισλάβα η εκπρόσωπος της Εσθονίας ανακοίνωσε ότι το βασικό θέμα της Προεδρίας θα είναι ο διαχωρισμός λόγω φύλου στην εκπαίδευση και την αγορά εργασίας και το EIGE θα εκπονήσει σχετική μελέτη με δείκτες, ενώ η διαδικασία αποσαφήνισης των κύριων αξόνων της Εσθονικής Προεδρίας συνεχίζεται σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Δ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κύρια ευρήματα της μελέτης του EIGE για την έμφυλη διάσταση του φαινομένου της φτώχειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση:
– το 24,4% του πληθυσμού της Ε.Ε. απειλείται από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, σε σημείο που να μιλάμε για “AROPE” στη θέση της λέξης “EUROPE”
– το 9% του πληθυσμού σε επίπεδο Ε.Ε. στερείται τα στοιχειώδη αγαθά επιβίωσης, ενώ το 8,4% ζει σε νοικοκυριά με σποραδική εργασιακή απασχόληση
– η απουσία μισθού στα νοικοκυριά επηρεάζει δυσμενώς περισσότερο τις γυναίκες: στις μονογονεϊκές οικογένειες το 48% των γυναικών έναντι του 32% των ανδρών αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της φτώχειας
– το 17% των ζευγαριών με ένα παιδί, το 19% των ζευγαριών με δύο παιδιά και το 31% των ζευγαριών με τρία ή περισσότερα παιδιά βρίσκονται αντιμέτωπα με την απειλή της φτώχειας σε επίπεδο Ε.Ε.
– σχετικά με τη διάσταση της αναπηρίας, οι γυναίκες με αναπηρία αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της φτώχειας σε ποσοστό 31% έναντι 29% με τους άνδρες με αναπηρία (τα αντίστοιχα ποσοστά για τα άτομα χωρίς αναπηρία υπολογίζονται σε 22% για τις γυναίκες και 20% για τους άνδρες)
– όσον αφορά το μορφωτικό επίπεδο, οι γυναίκες που έχουν αποφοιτήσει από την τριτοβάθμια εκπαίδευση βρίσκονται αντιμέτωπες με το φάσμα της φτώχειας σε ποσοστό 13%, από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε ποσοστό 24% και από τη βασική εκπαίδευση σε ποσοστό 35% (τα αντίστοιχα ποσοστά για τους άνδρες είναι 11% για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, 22% για τη δευτεροβάθμια και 34% για τη βασική εκπαίδευση)
– σε σχέση με τη διάσταση της μετανάστευσης, τα ποσοστά εκτινάσσονται στο 41% για τις γυναίκες και στο 40% για τους άνδρες που έχουν γεννηθεί εκτός Ε.Ε., ενώ για τις γυναίκες που έχουν γεννηθεί εντός Ε.Ε. από οικογένεια μεταναστών το αντίστοιχο ποσοστό κινδύνου φτώχειας μειώνεται στο 27% και για τους άνδρες στο 23%.
Με βάση τη μελέτη του EIGE, η Σλοβακική Προεδρία θα ετοιμάσει Σχέδιο Συμπερασμάτων με συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση της έμφυλης διάστασης της φτώχειας στην Ε.Ε., μεταξύ των οποίων θα προταθεί η υιοθέτηση δύο νέων δεικτών:
α) κίνδυνος φτώχειας με βάση το φύλο και την ιδιότητα του/της μετανάστη/-τριας
β) κατάσταση χωρίς εργασία ή άλλου είδους απασχόληση με απολαβές με βάση το φύλο και την ιδιότητα του/της μετανάστη/-τριας.
Η πρώτη παρουσίαση του Σχεδίου Συμπερασμάτων με αδιαπραγμάτευτο παράρτημα τη μελέτη του EIGE θα διεξαχθεί στις 27-9-2016 στο πλαίσιο της Ομάδας Εργασίας Κοινωνικών Θεμάτων της Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου, ενώ η υιοθέτηση των Συμπερασμάτων από το Συμβούλιο Απασχόλησης & Κοινωνικής Πολιτικής έχει προγραμματιστεί για τις 8-12-2016.
Ε. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να αφιερώσει τις περισσότερες δράσεις της το 2017 στην αντιμετώπιση του ειδεχθούς φαινομένου της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών (άτυπο Ευρωπαϊκό Έτος κατά της έμφυλης βίας). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τις κάτωθι πρωτοβουλίες:
– το χρηματοδοτικό πρόγραμμα «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια» θα προκηρύξει τρεις προσκλήσεις με αποδέκτες τόσο τους κρατικούς φορείς ισότητας των φύλων των 28 Κρατών-Μελών (η συγκεκριμένη πρόσκληση συνολικού ύψους τεσσάρων εκατομμυρίων ευρώ είναι σε εξέλιξη και αφορά προτάσεις για εθνικές εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, καθώς και εκπαιδευτικές δραστηριότητες για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας σε βάρος των γυναικών και των κοριτσιών) όσο και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και λοιπούς φορείς (δύο ανοικτές προσκλήσεις την περίοδο Νοεμβρίου 2016 – Μαρτίου 2017 με θεματικές την πρόσβαση των θυμάτων έμφυλης βίας στη δικαιοσύνη και την εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των αγοριών και των κοριτσιών κατά της έμφυλης βίας)
– διοργάνωση από τη Μαλτέζικη Προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. Ευρωπαϊκού Συνεδρίου με συμμετοχή Υπουργών για το ζήτημα της έμφυλης βίας (Βαλέτα, 3-2-2017) με βασικό χαρακτηριστικό την παρουσίαση της ευρωπαϊκής πλατφόρμας για το θέμα του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων
– το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμοιβαίας Μάθησης θα εστιάσει σε ανταλλαγή καλών πρακτικών σε επίπεδο Ε.Ε. για την αντιμετώπιση του φαινομένου της έμφυλης βίας
– διεξαγωγή πανευρωπαϊκής έρευνας από το Ευρωβαρόμετρο για τη θέση των ευρωπαίων πολιτών, ανδρών και γυναικών, απέναντι στο φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών, τα αποτελέσματα της οποίας αναμένεται να ανακοινωθούν στις 25-11-2017 στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας κατά της βίας σε βάρος των γυναικών
– πανευρωπαϊκή έρευνα από την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία με θέμα τους τρόπους βελτίωσης των στατιστικών δεδομένων για την έμφυλη βία.
ΣΤ. Η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία έχει ήδη συστήσει μία πιλοτική Ομάδα Εργασίας στο πλαίσιο της υπάρχουσας Ομάδας για τα στατιστικά στοιχεία για το έγκλημα και την ποινική δικαιοσύνη με σκοπό την ανάπτυξη μίας κοινής μεθοδολογίας από τις Εθνικές Στατιστικές Αρχές όλων των Κρατών-Μελών στη συλλογή και ανάλυση των στατιστικών δεδομένων για τη βία κατά των γυναικών. Η πιλοτική Ομάδα λειτουργεί από τον Μάρτιο του 2016 με τη συμμετοχή εκπροσώπων, μεταξύ άλλων, του EIGE, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA), της αρμόδιας Διεύθυνσης Ισότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και δέκα Κρατών-Μελών σε εθελοντική βάση. Τη διετία 2017-2018 θα γίνει πιλοτική/δοκιμαστική εφαρμογή της μεθοδολογίας, το 2019 οι Εθνικές Στατιστικές Αρχές θα εφαρμόσουν στη χώρα τους τη μεθοδολογία σε εθελοντική βάση και το 2020 θα δημοσιοποιηθούν τα τελικά αποτελέσματα.
Ζ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη ξεκινήσει τη διαδικασία της αναδιοργάνωσης του οργανογράμματος της αρμόδιας Διεύθυνσης Ισότητας. Μέχρι σήμερα η εν λόγω Διεύθυνση, η οποία υπάγεται στη Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης & Καταναλωτών, αποτελείται από τρία Τμήματα: Νομικό Τμήμα για θέματα ισότητας, Τμήμα Ισότητας των Φύλων, Τμήμα Πολλαπλών Διακρίσεων και Θεμάτων Ρομά. Το νέο οργανόγραμμα θα περιλαμβάνει δύο Τμήματα: Τμήμα Ισότητας των Φύλων και Τμήμα Πολλαπλών Διακρίσεων για τις αντίστοιχες πολιτικές και νομικές παρεμβάσεις.
Η. Η παρουσία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων υπήρξε, όπως πάντα, δραστήρια και εποικοδομητική καθόλη τη διάρκεια των εργασιών της διήμερης Συνάντησης. Με την κατάλληλη προετοιμασία εντός Ελλάδος και τη δραστηριοποίηση εντός Ε.Ε., η Ελλάδα, μέσω της Γ.Γ.Ι.Φ., επέτυχε να συγκεντρώσει τα θετικά σχόλια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των υπολοίπων Κρατών-Μελών. Πιο συγκεκριμένα:
1) Οι εκπρόσωποι των κρατικών φορέων ισότητας των φύλων των 27 χωρών ενημερώθηκαν εγγράφως στην αγγλική γλώσσα, μέσω της Γραμματείας της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου της Ε.Ε. για το gendermainstreaming, για τις δράσεις της Γ.Γ.Ι.Φ. στον τομέα της γυναικείας απασχόλησης.
2) Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων εκφράστηκαν με τα πλέον θερμά λόγια για το εκτεταμένο δίκτυο δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της Γ.Γ.Ι.Φ., οι οποίες υλοποιούνται με πρωτοβουλία του αρμόδιου Διευθυντή Ανάπτυξης & Υποστήριξης Πολιτικών Ισότητας των Φύλων της Υπηρεσίας μας, με αμοιβαίο όφελος σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Σε ένδειξη έμπρακτης αναγνώρισης για το έργο της Γ.Γ.Ι.Φ., η κα Διευθύντρια του EIGE προσκάλεσε, μέσω του κ.Διευθυντή της Γ.Γ.Ι.Φ., την κα Γενική Γραμματέα Ισότητας των Φύλων να επισκεφθεί την έδρα του Ινστιτούτου στο Βίλνιους κατόπιν συνεννόησης των δύο φορέων.
3) Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε την πλήρη στήριξή της στην πρόταση της ελληνικής πλευράς για αξιοποίηση δύο σημαντικών δημοσίων εγγράφων κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της Ε.Ε. για την 61η Σύνοδο της Επιτροπής του Ο.Η.Ε. για το Καθεστώς των Γυναικών. Το βασικό θέμα της Συνόδου είναι η οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών στο μεταβαλλόμενο κόσμο της εργασίας. Ο εκπρόσωπος της Γ.Γ.Ι.Φ. ενημέρωσε εκτενώς την ολομέλεια για τα αποτελέσματα του Συμβουλίου Απασχόλησης & Κοινωνικής Πολιτικής επί Ελληνικής Προεδρίας Ε.Ε. το 2014 με θέμα «Γυναίκες και Οικονομία», καθώς και για τη Διακήρυξη της 14ηςΔιάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη έτους 2016.
4) Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε εγκάρδιο ευχαριστήριο μήνυμα στη Γ.Γ.Ι.Φ. στις 12-9-2016 για την εμπεριστατωμένη παρέμβαση του εκπροσώπου της Υπηρεσίας μας στις εργασίες της Μπρατισλάβα στις 8-9-2016 σχετικά με την Πιλοτική Μελέτη του Ο.Ο.Σ.Α. για την ισότητα των φύλων και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσανατολίζεται, κατόπιν σύμφωνης γνώμης όλων των Κρατών-Μελών, να ενημερώσει τον Ο.Η.Ε. ότι η στατιστική απεικόνιση της προόδου όσον αφορά τον Στόχο 5 «Ισότητα των Φύλων» καταγράφεται τόσο στις Ετήσιες Εκθέσεις για την Ισότητα μεταξύ Γυναικών και Ανδρών στην Ε.Ε. όσο και στις μελέτες του EIGE για τα θεματικά πεδία του Προγράμματος Δράσης του Πεκίνου.
